TIẾNG VIỆT:
Ngày xưa, đã lâu lắm rồi, nếu lây sỏi dưới suối mà đếm cũng không hết ngày, hết tháng. Thuở ấy trên rãy người Cơtu còn chưa có lúa. Người Cơtu sống nhờ vào sắn, bắp, khoai, hoặc quả cây trong rừng. Một hôm, có người đàn ông lên rây. Anh ta đi qua khe núi, nhìn thấy dưới vực sâu có giống cây bông uốn cong hạt mẩy vàng. Anh không biết giống cây gì bèn hỏi vắt. Vắt bảo anh:
- Đó là cây lúa. Lúa nuôi sống mọi người và ăn ngon hơn cả sắn, cả bắp v.v...
Nghe vậy, người kia reo lên mừng rỡ:
- Thế thì từ nay trở đi, người Cơtu không còn khổ nữa. Nói xong anh định tìm đường men xuống vực sâu để lấy lúa, nhưng thật rủi cho anh, vực sâu thăm thẳm làm anh không sao xuống được. Buồn quá, anh ngồi khóc. Lúc đấy, con vắt bảo anh:
- Nếu ta giúp ngươi lấy cây lúa, thì ngươi sẽ cho ta cái gì?
Anh ta trả lời:
- Vắt cứ xuống lấy cho tôi, nhà tôi chiêng nhiều, ché nhiều, vắt thích cái gì tôi trả cái ấy.
Vắt lại bảo anh:
- Chiêng, ché thì tôi không biết dùng làm gì. Anh cho tôi hút máu của con anh thì tôi lấy giúp.
Bí quá, anh ta đành phải đồng ý. Con vắt bò xuống vực sâu lấy bông lúa lên rồi theo anh ta về nhà hút máu con anh. Vì đứa con còn nhỏ nên khi vắt hút no máu thì con anh lăn ra chết. Tuy vắt lấy giúp lúa nhưng vắt làm chết đứa con yêu quý của mình nên anh kia căm vắt lắm. Anh cầm con vắt lên định chặt ra cho vắt chết. Thấy vậy, con vắt khôn ngoan bảo anh:
- Anh đừng chặt tôi. Nếu tôi bị chặt làm hai thì tôi sẽ thành hai con khác và như thế, họ hàng nhà tôi sẽ nhiều lên. Anh chỉ cần ném tôi xuống đất là tôi cũng bẹp đầu mà chết. Anh ta nghe vắt nói vậy thì không chặt nữa mà ném nó ra xa. Con vắt nằm im giả chết" Người kia tưởng vắt chết liền đem lúa ra rẫy trỉa. Từ đó, người Cơtu mới có lúa ăn.
TIẾNG ANH:
Long ago — so long that if you picked up pebbles in the stream to count, you wouldn’t finish even after many days and months — at that time, the Cơtu people still had no rice in their fields. The Cơtu lived on cassava, corn, sweet potatoes, or fruits from the forest.
One day, a man went up to his field. As he walked through a mountain pass, he saw down in a deep ravine a kind of plant bending over, with plump golden grains. Not knowing what kind of plant it was, he asked a leech. The leech told him:
“That is the rice plant. Rice keeps people alive and tastes better than cassava or corn and so on.”
Hearing that, the man shouted happily:
“Then from now on, the Cơtu people will no longer suffer!”
After saying that, he wanted to find a way along the cliff to climb down and get the rice, but unfortunately, the ravine was so deep that he couldn’t reach it. Feeling sad, he sat down and cried. Then the leech said to him:
“If you give me something, I will get it for you.”
He replied:
“Go get it for me, and at home I have many gongs and jars. Whatever you like, I’ll give you.”
But the leech said again:
“I don’t know what to do with gongs or jars. If you let me suck the blood of your child, I will get it for you.”
Being cornered, the man had no choice but to agree. The leech crawled down into the ravine, brought up the rice plant, and then followed the man home to suck the blood of his child. Because the child was still small, when the leech had drunk its fill, the child fell over and died.
Even though the leech had brought him the rice, it had killed his beloved child, so the man became very angry with it. He grabbed the leech and was about to chop it to death. Seeing this, the clever leech said to him:
“Don’t chop me. If you cut me in two, I will become two leeches, and in that way my kind will multiply. You only need to throw me to the ground — then I’ll be crushed and die.”
Hearing that, the man didn’t chop it but threw it far away. The leech lay still, pretending to be dead. The man thought it was really dead, so he took the rice to his field and sowed it.
rom then on, the Cơtu people had rice to eat.